‘Obscured by Clouds’ was voor Pink Floyd een tussendoortje van ‘Meddle’ op weg naar ‘Dark Side of the Moon’, maar bleek toch maar dan dat.

De muziek op het album was voor de film La Vallée van Barbet Schroeder, de regisseur waarvoor Pink Floyd eerder de soundtrack ‘More’ leverde.

Na Meddle en de bekende lange nummer is ‘Obscured by Clouds’ vooral een album met korte songs, akoestische gitaren en veel  gitaarsolo’s.

Lees het verhaal van ‘Obscured by Clouds’ een album dat nog te vaak onterecht staat in de schaduw van het Grote Succes.

Na ‘Meddle’, Pink Floyd’s zesde album, was de band, zoals dat heet, “on tour”. Het jaar, 1972, zou een druk jaar voor de groep worden. Naast de tournee waren de heren Floyd al bezig met een volgend ‘project’. Roger Waters had zich meer en meer ontpopt als de belangrijkste tekstschrijver en kwam met het idee een album te maken rondom het hectische leven van de groep en de ervaringen van oerlid Syd Barrett. Het overkoepelend idee daarachter “wat maakt mensen gek?”.  Barrett’s mentale problemen, gecombineerd met zijn druggebruik, waren na Pink Floyd’s  allereerste album ‘A Piper at the Gates of Dawn’ (1967) zo groot dat hij op een zijspoor gezet werd. Ooit met het idee om naar analogie van Beach Boys’s  tekstschrijver Brian Wilson vanaf de zijlijn songs aan te leveren, maar in praktijk kwam daar niets van terecht. Met opvolger David Gilmour (1946- /gitaren, zang) kozen Rick Wright (1943-2008/keyboards, zang, vibrafoon), Nick Mason (1944- /drums, percussie) en Roger Waters (1943- /basgitaar, akoestische gitaar, zang) voor een andere, muzikale benadering. Dat had geleid tot albums als ‘A Saucerful of Secrets’ (1968), ‘More’ (1979), “Ummagumma’ (1969), ‘Atom Heart Mother’ (1970) en meest recent ‘Meddle’ (1971). Albums met lange nummers, uitgewerkte thema’s, experimenten, elektrische muziek, geluiden uit het dagelijks leven vertaald naar muziek en een quadrafonisch – rondom- geluidssysteem. Pink Floyd was de tijd vaker vooruit en stond te boek als een van de meest experimentele, progressieve of “far out” bands. Men had dus een naam opgebouwd. De druk om steeds weer met iets nieuws te komen was dan ook hoog. Water’s nieuwe concept kreeg langzaam gestalte onder de voorlopige naam “A Piece for Assorted Lunatics”. Later zou dat ‘Dark Side of the Moon’ worden. De muziek voor dat album liet zich in aanvang heel anders beluisteren. Tijdens de tournee van 1972 was al iets te horen van wat komen zou.  Op 20 januari 1972 werd het publiek in The Dome, Brighton getrakteerd op de eerste live-versie. En die is nogal afwijkend. Het concert is niet officieel uitgebracht, maar wel te horen op enkele bootlegs. Even een kleine aantekening: Pink Floyd voerde nieuw werk live vaak veelvuldig uit voordat het op een album kwam. Dat bleek goed voer voor bootleggers. Het principe was niet alleen gebruikelijk bij Pink Floyd, ook bij andere bands ging dat zo. Door bootlegs, maar ook door kwaliteitseisen van bandleden zelf draaide in de tijd echter de werkwijze naar eerst een album, gevolgd door concerten.

Temidden van de voorbereidingen van een nieuw album en tijdens de lopende tournee kreeg Pink Floyd een uitnodiging van regisseur Barbet Schroeder (1941- /filmregisseur) om voor zijn nieuw film, La Vallée, de soundtrack te maken. De vraag was niet heel verrassend, in 1969 had Pink Floyd de muziek verzorgd bij diens film ‘More’. Maar daar bleef het niet bij. In 1970 was Pink Floyd gevraagd om de muziek te verzorgen bij Michelangelo Antonioni’s ‘Zabriskie Point’, maar die samenwerking leidde tot frustraties over en weer. Antonioni (1912-2007/filmregisseur) besloot uiteindelijk slechts een klein deel van Pink Floyd’s muziek te gebruiken en de filmmuziek uit te breiden met werk van onder anderen Jerry Garcia, Grateful Dead, John Fahey, en The Kaleidoscope. De soundtrack komt over als een onduidelijke mix van stijl en richting, maar werd en wordt ondanks dat doorgaans beter gewaardeerd dan de film, want ‘Zabriskie Point’ is namelijk opgenomen in de lijst van “50 slechtste films van topregisseurs”.
Van Pink Floyd’s sessies voor ‘Zabriskie Point’ circuleerden jarenlang bootlegs, maar gelukkig kwam een deel terecht op de bonusdisc bij de officiële re-release van de soundtrack (1997). Omdat de opnames voor deze film belangrijk bleken bij ‘Dark Side of the Moon’ kwam ‘The Violent Sequence’ – bekender als ‘Us and Them’ - terecht op cd in de ‘Dark Side of the Moon Immersion Box Set’ (2011) Uiteindelijk heeft Pink Floyd hun sessies zelf uitgebracht in het vierde deel van ‘The Early Years 1965-1972’: ‘1970 Devi/Ation’ (2016).

La Valléé is een typische eind jaren ’60, begin jaren ’70 film over een zoektocht van mensen naar onbekende, exotische werelden en uiteindelijk zichzelf. Viviane (Bulle Ogier en de vrouw van Schroeder), een welgestelde dame en vrouw van de Franse consul in Melbourne, is in Nieuw-Guinea en krijgt via de bekende via prachtige vogelveren te zien. Die wil ze wel hebben voor haar winkel in Parijs. Naar de vraag waar die vandaan komen komt een verhaal over een zeldzame, exotische vogel, levend in en ver, donker oerwoud. Als je niet beter wist dat dit verhaal speelt eind jaren zestig, dan zou je denken te doen te hebben met een jaren ’50 cheap fantasy verhaal. Natuurlijk wil Viviane meer van die veren ‘Toevallig’ komt ze in contact met vier Europese reizigers die op zoek zijn naar ‘La Vallée’. Ze hebben een kaart gevonden van  “De Vallei van de Goden”. Viviane sluit zich aan bij de groep en samen gaan ze op weg naar de oerwouden van New Guinea. Ze bereiken de berg Giluwe en komen in contact met een geïsoleerd volk, de Mapuga. De reis zelf, het contact met de Mapuga blijken uiteindelijk een zoektocht naar het zelf te zijn, “Wie ben ik?” en “Wat betekent beschaving voor mij?”. Het is een botsing tussen westerse normen en een meer ‘traditionele’ levensstijl. De zoektocht naar de veren slaat om naar de zoektocht naar een verloren gewaand paradijs. Dat paradijs is te vinden is in de vallei, maar is op de kaart mysterieus  gemarkeerd met wolken. De groep gaat op reis, het onbekende tegemoet. Het is een film die niet alleen een zoektocht is, maar ook een verslag van een groep mensen (hippies?), vrije liefde, jaren zestig thematiek.
Overigens zijn met deze korte samenvatting beide titels verklaard: ‘La Valléé’ en ‘Obscured by Clouds’. Aan het eind van het proces was er wat onenigheid tussen band en de maatschappij die de film uitbracht. Dat was de reden da Pink Floyd hun soundtrack uitbracht als ‘Obscured by Clouds’ en niet als ‘la Vallée’. De film werd wel onder die laatste naam uitgebracht, maar men had wel eieren voor het geld gekozen. Onder ‘La Valléé’ was op de filmaffiches te lezen: “Un film de Barbet Schroeder, musique Pink Floyd ‘Obscured by Clouds’.”

Nog even een aardig feit in de reeks conceptuele continuïteit: in de film speelt Monique Giraudy een kleine rol als… Monique. We kennen Monique echter veel beter onder haar echte naam: Miquette Giraudy. Giraudy is de vrouw van gitarist Steve Hillage, is bekend van haar zang bij Gong en haar synthesizerpartijen in de bands van Hillage (elders op de LemonTree). Samen met manlief vormt Giraudy de “elektronische dansband” System 7 en de “ambientversie” daarvan: Mirror System.

Om de muziek voor de film op te nemen boekte Pink Floyd in februari studiotijd in Frankrijk: Château d'Hérouville. Dat bleek financieel en belastingtechnisch het meest aantrekkelijk. De studio dichtbij Parijs was bekend vanwege Portugese Folkmuziek, maar later vooral door opnames van Elton John, Jethro Tull en The Sweet. Net als bij ‘More’ werd de ruwe montage van de film bekeken en scene-tijden genoteerd. Daarmee ging men aan de slag. De tijd om met iets te komen was kort, er was weinig materiaal, een Japanse tournee stond op de planning en daarbij was er vooral aandacht voor het Lunatic-album. Ondanks dat alles werd er geconcentreerd gewerkt. Net als bij ‘More’ leidde dat tot een mix van sfeervol instrumentaal werk en dito songs. Er wordt over dit album gezegd dat de songs erop voor Pink Floyd-begrippen kort zijn, maar als je kijkt naar de songs op ‘Meddle’, ‘Atom Heart Mother’ én ‘More’ zie je dat er in die zin weinig verschil is. De akoestische gitaren die voor het eerst prominent op ‘Ummagumma’ opduiken en terugkeren op ‘Atom Heart Mother’ en ‘Meddle’ horen we hier veelvuldiger. Het geluid daarvan is een mooie tegenhanger voor al het elektronische geweld van Pink Floyd, maar nu komt dat element echter nog meer op de voorgrond. Gilmour speelt naast akoestische en elektrische gitaren, pedal steel guitar en de net nieuw verworven VCS3 synthesizer, een van de eerste commercieel beschikbare synthesizers. De VCS3 is veelvuldig te horen op ‘Dark Side of the Moon’. Rick Wright, eigenaar van de VCS3, speelt die ook en daarnaast zijn traditionele instrumenten: Hammond en Farfisa orgels, piano en Fender Rhodes elektrische piano en vibrafoon. Waters bast en zingt, Mason drumt al dan niet elektrisch. Hij had kort voor de sessies een eerste, eenvoudige drummachine gekocht. Pink Floyd schroomde nooit nieuwe elektronica te gebruiken. Na twee pittige opnamesessies vond de mix plaats van 4 tot 6 april in Morgan Studios, Londen.

De uiteindelijke soundtrack bestaat uit 10 tracks, 6 op de oude lp-kant A, 4 dus op de B-kant. De meeste songs, zeven, zijn afkomstig van Gilmour met doorgaans teksthulp van Waters. Waters liet het muzikale deel vooral over aan Gilmour, omdat hijzelf te druk was met het komende album. Dat is te horen, gitaren domineren namelijk op ‘Obscured by Clouds’.
Het album begint met twee instrumentals: ‘Obscured by Clouds’ en ‘When You’re In’. We horen VCS 3 klanken, elektrische gitaren en een gedempt slagwerk in rustige vierkwartsmaat. ‘When You’re In’ sluit aan bij de openingstrack, iets ander gitaarthema. Je hoort in ieder geval meteen dat we hier met Pink Floyd te maken hebben.
De eerste song is ‘Burning Bridges’, gecomponeerd door Wright (muziek) en Waters (tekst) en al dan niet samen gezongen door Gilmour en Wright: “Bridges burning gladly merging with the shadow Flickering between the lines. Stolen moments floating softly on the air. Born on wings of fire and climbing higher.” Het is een rustig, sfeervol nummer met net zo’n sfeervolle gitaarsolo en mooi pedal steel-werk. ‘Burning Bridges’ sluit zonder twijfel naadloos aan op de songs die we op de vorige twee albums al kregen te horen.
“The Gold it’s In the…’ is van Waters (tekst) en Gilmour (muziek). Het is een wat pittiger nummer, denk even aan de ‘Nile Song’ van More: “All I have to do is just close my eyes to see the seagulls wheeling in those far distant skies. All I wanna tell you, all I wanna say is count me in on the journey, don't expect me to stay.” Gilmour zingt weer en verzorgt wederom een gitaarsolo.
‘Wot’s… uh the Deal?’ is ook van Gilmour (muziek) en Waters (tekst). Hier akoestische gitaren, mooi pianowerk van Wright en een afsluitende gitaarsolo. Gilmour zingt ook hier: “Heaven sent the promised land. Looks alright from where I stand. 'Cause I’m the man on the outside looking in. Waiting on the first step. Show me where the key is kept. Point me down the right line because it’s time.” De song verwijst direct naar de inhoud van de film. Het is met iets meer dan vijf minuten langste track van lp-kant A. Die kant sloot/sluit af met ‘Mudmen’, een instrumentaal werk van Wright en Gilmour. Relaxt nummer in echte Pink Floyd-traditie: vibrafoon, piano, Hammond. Als Gilmour inzet met gitaar wordt het een iets zwaarder werk, met VCS3 en pedal-steel. Dan keert de rust keert weer, maar met nieuw accent van Hammond en gitaar. Mooi!

Lp-kant B opent met ‘Childhood’s End’ van Gilmour. Hij zingt het ook: "You set sail across the sea of long past thoughts and memories. Childhood’s end, your fantasies merge with harsh realities. And then as the sail is hoist you find your eyes are growing moist. And all the fears never voiced say you have to make your final choice." Ook deze song is gebaseerd op het filmthema. Het blijkt achteraf zijn laatste solo-schrijfbijdrage aan Pink Floyd. Pas in het post-Waters tijdperk componeert hij weer iets voor de band. ‘Childhood’s End’ is een rustig nummer met gitaarsolo en veel Hammond. Het lopende ritme zouden we vaker gaan horen.
“Free Four’ van Waters is zijn enige nummer op het album dat hij zelf ook zingt. De nu bekende vierkwartsmaat wordt ingezet gevolgd door VCS3 interrupties en een heavy-rock muziekdeel mét gitaarsolo. Het is een typische Waters-tekst: "The memories of a man in his old age are the deeds of a man in his prime. You shuffle in gloom of the sickroom and talk to yourself as you die. Life is a short, warm moment and death is a long, cold rest. You get your chance to try in the twinkling of an eye. Eighty years, with luck, or even less. So all aboard for the American tour and maybe you’ll make it to the top. And mind how you go, and I can tell you, ’cause I know, you may find it hard to get off.” Het lekkere ritme zorgde ervoor dat dit nummer, samen met ‘The Gold, Its in the…’ op single in Italië, Nederland, Denemarken, Duitsland én Nieuw Zeeland (!) werd uitgebracht. In Amerika werd het gecombineerd met ‘Stay’, maar geen enkele versie leidde tot enig succes.
De titel van de song had overigens weinig de maken met de vrijheid van vier, maar was een ‘grapje’. In Een bepaald Engels accent wordt geteld als one, two, free, four. Lachen!
‘Stay’ is een song van Waters op muziek van Wright. De prachtige song met typische Wright-pianopartij, wahwah-gitaar, vibrafoon en Wright’s ietwat lijzige stem is misschien wel het mooiste nummer van dit album: "Stay and help me to end the day. And if you don’t mind We’ll break a bottle of wine. Stick around and maybe we’ll put one down, 'Cause I wanna find what lies behind those eyes I rise, looking through my morning eyes surprised to find you by my side. Rack my brain and try to remember your name to find the words to tell you good-bye."
‘Stay’ is weliswaar iets dat lijkt op een love-song, alleen “wie is dit eigenlijk en hoe heette ze ook alweer?” duidt op iets anders, eerder een “groupie for one night” dan een serieuze liefde.
Het slotstuk, ‘Absolutely Curtains’, is van de hele band. Het is een typisch Pink Floyd stuk, sferisch, spannend, opbouwend, zweverig met ontlading en een rustig kabbelend eind. Je moet het hard draaien/horen om die mooie climax tot je te nemen. De stemmen aan het eind is van de Mapugavolk waardoor dit werk meteen aan de film gelinkt wordt.

Voor de hoes werd gezien de onmin met de filmmaatschappij geen directe link gelegd met de film.  Soms zat er een roze sticker op met daarop: ‘Music from La Vallée”. Maar, net zoals Pink Floyd’s hoezen eerder stond er geen naam, geen titel op de voorzijde. De hoes werd gemaakt door Hipgnosis, oftewel Storm Thorgerson en Aubrey Powell, Floyd’s vaste hoezenmakers. Beide heren hadden wat moeite om een passende hoes te vinden totdat bij een projectie van een foto/dia van de film het beeld onscherp/“out of focus” getoond werd. Dat beeld bestond uit spel van kleuren en ‘bolletjes’ en dat werd meteen ook de voorkant. Op de achterkant werden de bolvormen doorgetrokken in een viertal cirkels met daarin drie filmbeelden en één met de namen van songs et cetera. De hoes afgerond in de zin van ronde hoeken en geen rechte zoals gewoonlijk bij lp’s. Door de ronde hoeken zou de hoes in de winkels en platenbakken meteen opvallen en dat was de bedoeling. Er was nog een ‘nieuwigheid’. De gladde kant van het karton gebruikt voor de hoes werd in tegenstelling tot anders de binnenzijde en de wat ruwere kant de buitenzijde. Het beetpakken van de hoes gaf daarom een heel ander gevoel. Juist deze andere benadering van vormgeving maakte de hoezen van Hipgnosis zo bijzonder en dan moesten er nog een paar iconische volgen.

Na de opnames voor ‘Obscured by Clouds’ ging Pink Floyd op tournee, werkte verder aan het project rondom de Lunatics, nu ‘Dark Side of the Moon’ genoemd, verzorgde een concert in het lege stadion van Pompeii en trad op als begeleidende band bij het ballet van Roland Petit. Tijdens de opnames in Château d'Hérouville bij Parijs maakte de Franse omroep, ORTF, enkele filmopnamen en gaven Waters en Gilmour een interview. Die beelden zijn boven tafel gehaald in bijgevoegd op de ‘1970 Devi/Ation’ box (2016). Het eerste deel is een collage van foto’s met daaronder gemonteerd ‘Wot’s… uh the Deal’. Geen bewegende beelden hier, die komen pas tegen het interview. Toen leek in ieder geval alles nog pais en vree, dat zou later wel anders worden. Over “wot’s the deal” gesproken. We horen Waters zeggen dat “We have a great future” en dat zegt hij voordat ‘Dark Side of the Moon’ uitkomt. Ook leren we dat Pink Floyd niet oefent, maar opneemt en platen maakt.

‘Obscured by Clouds’ werd op 2 juni 1972 uitgebracht en was succesvoller dan voorganger ‘Meddle’. Het album kwam tot een 3e plek in ons land en Denemarken, 5e in Italië en 6e in Engeland. Daarna volgt een 19e plek in Duitsland en lagere scores in andere landen. Inmiddels heeft het album een gouden status in Duitsland en de USA en is zilver in de UK.

Na de eerste versie van ‘Obscured by Clouds’ volgde een reeks met rechthoekige hoezen en het karton weer zoals standaard. In het cd-tijdperk werd het rechthoekige boekje de norm en leek het voorbij met de afgeronde hoeken. In Japan verschenen de zogenaamde mini-lp-cd’s met authentiek uitgevoerde replica’s van hoezen. Zo ook die van ‘Obscured by Clouds’, dus met ronde hoekjes. In de 2007-verzamelboxbox ‘Oh by the Way’ zijn ook de afgeronde hoeken te vinden. Sommige cd-versies, met name  één uit Nederland, kregen uitgebreidere boekjes met daarin songteksten en filmfoto’s. Later werd dat het standaard boekje.

Een groep Pink Floyd-fans had/heeft nog steeds wat moeite met ‘Obscured by Clouds’, waardoor het album een beetje tussen wal (Meddle) en Schip (Dark Side of the Moon) valt. In de lijn der tijd is het echter een heel ‘normaal’ Pink Floyd album dat in niets onderdoet voor de anderen. Dat de band zich ontwikkelt is natuurlijk niet meer dan logisch, maar ‘Obscured by Clouds’ is niet zomaar het album ‘ertussenin’, maar een volwaardig album op weg van… naar. Ik heb het altijd een fijn, mooi album gevonden en vindt daarbij zelfs Nick Mason aan mijn kant, want het is naar zijn zeggen een van zijn favorieten. Opmerkelijk is dat de muziek van de film bekender geworden is dan de film, iets dat overigens bij ‘More’ ook gebeurde. Het zegt niets over Schroeder’s kwaliteit als regisseur, maar wel iets over films in een tijdgeest versus de kracht van muziek die  -soms – die tijdgeest overstijgt. ‘Obscured by Clouds’ lijkt soms wel  bijna letterlijk in nevelen gehuld, maar blijkt uiteindelijk een verrassende, muzikale ontdekkingstocht op zichzelf.