Example
John Coltrane: A Love Supreme
Omwenteling in dertig minuten

#

Een avond opnemen, iets meer dan een half uur muziek en de wereld is nooit meer hetzelfde. Als je dat kan realiseren met je muziek ben je een wel heel bijzondere muzikant. John Coltrane was de veroorzaker van deze uiteindelijke omwenteling. Al dagen broedde hij op iets, hij zonderde zich af in zijn eigen huis en na vijf dagen kon hij zijn vrouw Alice vertellen dat hij het nu helemaal voor elkaar had.

Op woensdag 9 december 1964 meldde het John Coltrane Quartet zich bij de Rudy van Gelder studio. Omdat ieder zijn eigen instrumentarium vervoerde kregen ze extra uitbetaald, alleen het huren van een pauk kostte de groep weer 8 dollar. Van Gelder was zo blij met de aanpak van Trane dat hij het studiolicht dimde om een goede sfeer te krijgen, iets dat hij niet heel vaak deed. Maar dit was dan ook een bijzondere avond, er stond iets te gebeuren en iedereen voelde dat aan. Naast drummer Elvin Jones (wat een mini drumstel maar wat een geluid haalt hij eruit), pianist McCoy Tyner en bassist Jimmy Garrison was alleen Bob Thiele (tevens maker van de hoesfoto) van Impulse! aanwezig. Hij liet echter alles over aan Trane, omdat die wist wat hij deed. Er waren twee sessies voor de eerste avond, in de eerste werden Acknowledgement en Resolotiun opgenomen voor de A-kant van de plaat. In de tweede Pursuance en Psalm, maar dan als een geheel, voor de B-kant natuurlijk. Alle stukken werden in één take opgenomen. Er zijn een paar valse starts, maar over het algemeen ging de sessie snel en voorspoedig. De musici hadden nauwelijks uitleg gekregen over wat ze moesten doen, alleen kaders. Het leek voor iedereen een sessie als alle andere. Op donderdag volgde een extra sessie met een uitgebreidere groep, een tweede bassist, Art Davis, en een tweede tenorsaxofonist Archie Shepp. Op deze manier kon hij de muziek nog krachtiger maken dacht Trane. Bij nader inzien vond hij de tweede sessie toch minder, bedankte de musici en legde de takes aan de kant.

Thiele maakte ook werk van zijn echte taak, zelfs zo dat eind februari 1965 (!) de plaat al in de winkel lag. Voor de cover gebruikte hij een uitsnede van een zwart-wit foto van Coltrane, diens favoriet, die twee jaar eerder gemaakt was. Opmerkelijk was dat hij de standaard oranje Impulse! kleur wegliet en de hele plaat in stemmig grijs uitvoerde. Voor Coltrane was het een spirituele plaat, een ode, uit dankbaarheid, aan God. De plaat kwam op het goede ogenblik., want juist in de vroege jaren zestig waren veel mensen op zoek naar hun spiritualiteit (“Hippies” meesmuilde Miles) en vonden die onder andere in A Love Supreme.

Iedereen die de plaat hoorde werd erdoor overweldigd. Het is dan ook een vreselijk krachtige plaat. Dat heeft enerzijds te maken met het fantastische drumspel van Jones, de flexibele bas van Garrison en de pianowatervallen van Tyner, ja en natuurlijk het tenorgeweld van Trane zelf. Voor A Love Supreme gebruikte hij alleen de tenor, ook bijzonder omdat hij op alle voorgaande platen altijd zijn sopraansax erbij haalde. Anderzijds is daar de diepere betekenis, een soort tweede laag in de muziek, die je niet hoort, maar die je wel aan het denken zet. Ik hoorde de plaat lang geleden op bezoek bij vrienden in een studentenkamer. Iemand zette hem op en meteen werd ik – net als vele anderen voor mij - gegrepen door de kracht van de muziek, daarna was Coltrane snel ook bij mij thuis te vinden.

Niemand had het succes van deze plaat verwacht. Er zijn vele beschrijvingen over het ontstaan en het gevolg. Ashley Kahn schreef er een flink boek over. Bijzonder toch, een boek over een half uurtje muziek? Maar dan, wat voor een muziek! De kracht zit vind ik overigens ook in andere platen van het inmiddels zo benoemde klassieke Coltrane Quartet. In 1998 verscheen zelfs een 8cd box met al het studiowerk. Een echte powerbox. A Love Supreme is één keer integraal live uitgevoerd en wel in mei 1965 in Juan les Pins tijdens het festival Mondial. Onwennig speelde het kwartet de suite in ongeveer vijftig minuten. De muziek bleek nog net zo krachtig. Dat kon niet gezegd worden van sommigen uit het publiek, die waren al snel vertrokken. De mensen die bleven gaven applaus, maar dat werd al snel boe-geroep omdat er geen toegift werd gegeven. Het kwartet werd ‘gered’ door presentator André Francis, die sprak dat zo’n krachtige muziek met zo’n intensiteit niet twee keer gespeeld kon worden. Dat klopt met mijn eigen beleving. Ik draai A Love Supreme niet te vaak, daarvoor is de muziek inderdaad te krachtig, te mooi, te bijzonder.

 
tekst: Paul Lemmens, december 2012
plaatjes: © Impulse!