Eberhard's Kleuren
Eberhard Weber (1940 - ) is zoon van een cellist met voorliefde
voor Franse, klassieke muziek. Vanaf zijn zesde krijgt hij dan ook
cellolessen, maar als er later in het schoolorkest plaats is voor een
contrabassist aarzelt hij niet om over te stappen. Al snel wordt Weber
zeer vaardig op het instrument en wil naast het spelen van andermans
werk ook zijn eigen composities uitvoeren. Vanaf 1960 werkt hij daarom
met de Duitse jazzmuzikant Wolfgang Dauner, eerst nog in het geijkte
jazzstramien, later in jazzrock settingen met de groep Et Cetera.
Daarnaast speelt hij met talloze musici als Baden Powell, Stephane
Grappelli en Mal Waldron.
Gewend aan het mooie geluid van de contrabas is het moeilijk spelen
(veel gesleep ook) op een versterkte akoestische contrabas; een
elektrische bas klinkt toch heel anders. Weber wil het liefst het geluid
van zijn akoestische bas behouden en komt op het idee een contrabas om
te laten bouwen tot elektrische. In 1972 koopt hij een oude contrabas,
laat daar de klankkast helemaal vanaf halen; laat onder de snaren
elementen bouwen, voegt een vijfde snaar toe (in C) en met wat
aanpassingen hier en daar heeft hij de eerste elektrische contrabas in
handen; toen een bijzonder ogend instrument. Het wat melancholieke
geluid dat hij daarmee produceert ligt tussen dat van de contrabas en de
elektrische bas in, maar valt op door de glijdende klanken; iets dat
later ook op een elektrische bas bereikt werd door de fretten (die
smalle dwarsbalkjes op de hals) eraf te halen. Pastorius, meester op de
fretloze bas, brengt een vergelijkbaar glijdend geluid voort. Ik ontdek Weber door een concert op een Duitse Tv-zender, dat bij kijken, de presentatie van de muziek van zijn eerste lp – The Colours of Chloë – blijkt te zijn. De plaat komt uit op ECM, een label dat garant staat voor kwaliteit. Meteen – maar dat was al bij de Tv-uitzending - word ik gegrepen door de klank van zijn vreemd uitziende bas en zijn muziek, maar met name door de lange compositie No Motion Picture (prachtige titel). De plaat en de meeste volgende zijn verpakt in hoezen met opvallende kunstwerken gemaakt door zijn vrouw Maja. Weber laat op zijn eerste plaat horen niet aan één muzieksoort vast te zitten, want naast jazz, klinken met name de cellisten van het Südfunk Sinfonieorchester nogal ‘klassiek’, maar de waterdruppels en andere elementen weer bijna rockachtig. Kortom dit was - en is nog steeds - iets bijzonders. Op de lp wordt Weber bijgestaan door de eerder genoemde cellisten, Rainer Brüninghaus (keyboards), Peter Giger (slagwerk), Ralf Hübner (slagwerk op het titelstuk) en onze eigen Nederlandse Ack van Rooyen (bugel). More Colours is het eerste stuk begint met veel strijkende cello’s, overgaand in een klagende bas, waarna de cello’s terugkeren. Op de basis daarvan speelt Brüninghaus een akoestische pianosolo. Het is een vrij zweverig stuk dat nergens land. Dat gebeurt pas in het titelstuk. The Colours of Chloë begint met een minimalistisch pianotapeloopje à la Soft Machine, celli beginnen, de elektrische bas, drums ,ocarina (!) om langzaam over te gaan in een jazzy pianosolo. Het stuk eindigt net als het begonnen is, in alle rust en met veel pianobubbels. Het laatste deel van kant één is An Evening with Vincent van Ritz. Het stuk is vergelijkbaar met de andere stukken op deze zijde, halverwege echter stapt de groep over op jazzrock, inclusief Fender Rhodes en een prachtige solo van Van Rooyen – jazz is not dead – en we sluiten af met opnieuw de zweverige celli. De verrassing zit in kant twee, daarop slechts één nummer in lp-tijd, ongeveer twintig minuten dus: No Motion Picture. Vallende druppels, minimal pianoloop, synthesizer. Soft Machine 5, het nummer Drops al eens gehoord? Dit komt in de buurt. Herhaaldelijk komt het nummer tot stilstand en pakt via een ander thema het hoofdthema weer op. Na ongeveer vijf minuten komt er een glorieuze entree van een nieuw filmisch thema. Kippenvel! Brüninghaus mag zich solo uitleven op de vleugel en dan komen de druppels weer en het vlugge, jachtige thema. Zo volgen er nog wat andere, meestal kleine thema’s in deze film zonder beelden, maar met veel verbeelding. Het stuk wordt afgesloten met een onverwacht bugelmotief.
The Colours of Chloë is een bijzondere, maar wat ambivalente plaat met hoogtepunten en soms wat minder duidelijkheid. Weber zoekt duidelijk nog naar zijn muziek pad. Dat wordt steeds duidelijker met de volgende platen, Yellow Fields, Silent Feet en Little Movements waarop hij met zijn groep Colours speelt. De diversiteit, de wisselingen tussen jazz, jazzrock en klassiek blijft, daarom wordt zijn muziek soms samengevat onder de noemer ‘kamerjazz’. De Soft Machine-link van de eerste plaat wordt uitgediept als John Marshall, drummer van die band, in Weber’s groep wordt opgenomen; met hem wordt Weber’s muziek een stuk vitaler. In 1980 wordt de groep echter opgeheven en gaat Weber diverse projecten aan, of maakt soloalbums. Pendulum voor solo bas is daarvan de meest bijzondere, het is een plaat die wereldwijd positieve recensies oplevert. Weber’s basgeluid wordt ook door veel musici opgemerkt, waardoor hij regelmatig gevraagd wordt mee te spelen, zoals bijvoorbeeld met Pat Metheny, Ralph Towner, Jan Garbarek, Kate Bush en Gary Burton. In zijn latere loopbaan als muzikant, hij deed er TV- en theaterregie bij – gaat hij weer meer richting de klassieke muziek.
In 2005 wordt ter eren van zijn vijfenzestigste verjaardag een speciaal concert gegeven met optredens van muzikale vrienden als Gary Burton, Wolfgang Dauner en Jan Garbarek. Het concert, waarop hij zelf uitgebreid meedoet, wordt later uitgegeven als Stages of a Long Journey (2008). In 2007 staat een tournee met de Noorse saxofonist Garbarek op het programma, maar die moet hij afzeggen wegens een hersenbloeding. In
2009
ontvangt Weber de prestigieuze Albert Mangelsdorff-Preis (Mangelsdorff
was een uitstekende Duitse trombonist) voor zijn levenslange bijdrage
aan de Duitse jazz. De prijs werd overhandigd door een andere coryfee:
trompettist Manfred Schoof. ECM viert het feestje mee met een
overzichtsboxje met daarin het werk met zijn band Colours. Het is wel
een goedkoop overzicht, uitgevoerd in zwart-wit en helemaal niets
toegevoegd. Herstellend van zijn herseninfarct meldt Weber in 2010 te
werken aan een nieuwe project, maar voornamelijk als toehoorder, omdat
hij gedeeltelijk verlamd is geraakt. Zijn plan is de bas soli uit de
concerten, gegeven met Garbarek, te isoleren en te bewerken voor een cd;
er is meer dan twaalf uur beschikbaar. “Maybe I’d even play a couple of
deep tones or drones with it?”, aldus Weber op de site van ECM. Want,
zoals hij ook zegt, hij kan het wel niet meer, maar is er nog niet klaar
mee en wij daarom ook niet.