Mijn interesse voor Griekse muziek ontstond op het strand in Kreta. Vanuit een strandcafé klonk prachtige muziek. Ik naar binnen, nagevraagd in het Engels en alles in het Grieks op een stukje karton geschreven. Later vond ik een cassettewinkel; cd’s hadden ze al wel, maar dat waren luxe producten en heel duur. De man in de winkel pakte zonder aarzelen de cassette uit het rek en gaf mij zo die prachtige muziek. Wie, wat, ik wist het niet, want de Griekse taal beheers ik niet. Maakte ook niet uit, de muziek sprak genoeg. Jaren naderhand ontdekte ik bij toeval dat het ging om Ross Daly, een Ier, die zich gevestigd had op Kreta. Een enkele keer ging ik naar Keulen, naar de mega-cd-zaak Saturn. Bij een van die bezoekjes vond in het rek bij wereldmuziek een soort boekje met ringband met op de voorzijde een nogal serieus kijkende vrouw in het blauw. In het boekje stonden prachtige tekeningen, maar opnieuw was alles in het Grieks. Dit prachtig uitgevoerde werk kon niet anders dan mooi klinken en zonder enige aarzeling kocht ik een cd van, na later bleek, Eleftheria Arvanitaki, de vrouw met een van de mooiste stemmen van het land. Sterker nog in 2010 werd haar stem uitgeroepen tot de zesde mooiste stem sinds er in Griekenland plaatopnames waren, ongeveer rond 1960.

Eleftheria Arvanitaki (1957- ) werd geboren in Pireus. In 1980 wordt ze zangeres van de folkgroep Opisthodromiki Kompania, dat zoveel betekent als ‘achterwaarts gaand gezelschap’. Na enige jaren is ze zo gegroeid dat ze toe is aan een eigen plaat, dat wordt simpelweg Eleftheria Arvanitaki (1984). Het album bevat muziek die voornamelijk in het verlengde ligt van wat ze al deed, maar bevestigde haar talent. Na het uiteenvallen van de Kompania twijfelt ze even tussen de studie archeologie en de muziek. Gelukkig voor ons wordt het de laatste. Veel componisten zijn bereid voor Arvanitaki te werken, ze heeft een goddelijke stem; dat hoort ook zo in Griekenland natuurlijk. Zo ook Stamatis Spanoudakis met wie ze Kontrabando (1986) maakt, een album dat meteen zeer goed verkocht wordt en wordt gezien als een brug tussen oud en nieuw. De new wave in folk wordt néo kimá, genoemd, maar dan wel met een politiek links tintje. Het is het startschot voor een succesvolle muzikale carrière, waarbij het ene succes het andere overtroeft. In 1989 tekent ze bij de Griekse afdeling van Polygram.

Haar eerste album dat ze voor dat label opneemt is Tanirama; opnieuw in een samenwerking met Spanoudakis. Haar volgende album is een live-plaat: I Nihta Katevainei; een plaat die getuigt van vooral groei. In het begin zingt Arvanitaki nog in kleine zaaltjes, maar als die steeds voller lopen moet ze uitwijken naar grotere zalen, hallen, of hele reeksen concerten geven. Is bij ons soms Ahoy drie keer uitverkocht voor één artiest, bij een optreden van Arvanitaki soms wel twintig keer! Goed om dit even in het juiste perspectief te plaatsen. Als je het publiek op de live cd’s hoort meezingen, of vaak zingen uit volle borst met Arvanitaki als begeleidster krijg je soms rillingen van sensatie. Wat een kracht! Doordat ze steeds populairder wordt heeft ze een ruime keus aan musici en ze heeft dan ook steeds uitstekende musici in haar begeleidingsgroep(en). Arvanitaki slaagt er heel goed in om oude stijlen als bijvoorbeeld Rembetika – ooit de muziek van de Griekse illegalen - met moderne stijlen als pop- en rock te combineren tot een heel eigen, frisse stijl. Soms romantisch, maar bijna altijd positief dwingend. Je volgt haar muziek meteen. Geen wonder dat Arvanitaki ‘s albums in Griekenland altijd in de top tien staan, soms wel meer dan een heel jaar. Megales Epitithies (1995) is haar eerste ‘greatest hits’ compilatie.

Aan het eind van de jaren negentig, als bij ons andere muziekstijlen steeds populairder worden naast de dominante pop en rock, wordt ook Griekse muziek opgepakt. Daar is Arvanitaki natuurlijk ook bij. Het populaire Engelse Womad festival (World of Music, Arts & Dance) nodigt haar uit voor een aantal concerten. Daarnaast toert ze in enkele West-Europese landen en wordt tot mijn stomme verbazing een verzamel-cd – The very best of 1989-1998 - hier uitgebracht (1999) op het jazzlabel(!); EmArcy, sub label van Verve. Daarna volgen er meer, vooral gericht op ons, westerlingen. Die stroom loopt niet gelijk met haar releases in eigen land, die constant doorgaat, met vaak betere versies of completer dan waar wij het mee moeten doen. In datzelfde jaar geeft ze een duo-optreden met Cesaria Evora. Evora is een zeer populaire zangeres van de Kaap Verdische eilanden die een hit heeft met Sodade. Dat nummer wordt met Arvanitaki opgenomen en op plaat gezet. Weer een hit erbij.

Arvanitaki’s meest populaire album tot nu toe – meer dan 100.000 alleen al in Griekenland verkocht, dus dubbel platina, is Ektos Programmatos; opnieuw een live-album. De dubbel-cd staat vol klassiekers van haar en de Griekse historie Ook nu weer laat het publiek zich niet onbetuigd. Het is een goede beurt van Mercury, haar nieuwe Griekse label (anno nu is het allemaal één pot nat: Universal). Alleen de voorkant van Ektos Programmatos is wat vreemd, want het dezelfde foto en vormgeving die we hier kennen van de Very Best cd. Ze dachten zeker dat we toch niet in Griekenland kwamen zeker. Buiten Griekenland brengt EmArcy een compilatie-live-album uit met de originele titel: Eleftheria Arvanitaki Live. Maar echt heel bekend wordt ze buiten haar geboorteland toch niet. Gezien haar populariteit thuis is het niet vreemd dat ze in 2004 gevraagd wordt mee te doen aan de slotceremonie van de Olympische Spelen, die dat jaar weer in Athene plaats vinden. De vele live-platen maskeren een beetje de muzikale crisis van Arvanitaki, wat een wonder is als je al zolang meedraait.

In 2004 komt Ola Sto Fos uit. Door de arrangementen van Akis Katsoupakis krijgt Arvanitaki’s muziek een ander, fris geluid, met name in de meer traditionele elementen. De Grieken pakken dat meteen op en opnieuw: platina! Dromi Parallili (2005) is een dubbel-cd bestaande uit nieuw- en live werk en een overzicht van Arvanitaki’s werk met anderen. Voor de rest van de wereld heet dit album Stis Akres Ap’Ta Matia Sou en wordt voor het gemak maar teruggebracht tot één disc, waarom zouden wij er twee willen tenslotte? Arvanitaki’s releases zijn door die diverse uitvoeringen nogal onoverzichtelijk, het is vreemd dat die scheiding wordt aangebracht; de wereld wordt immers steeds kleiner. Haar volgende release is weer een verzamelaar, Dinata, met werk van 1986-2007. Twee cd’s met alle grote hits en één nieuwe song. Voor de Griekse fans maakt het blijkbaar niet uit, want al na drie weken was het opnieuw een platina album.

In 2009 verschijnt Mirame, een cd met meer up-tempo nummers. Universal zorgt voor een live-set, die simpel Live heet. Ze hebben echt een reuze fantasie bij die maatschappijen. Wil je Arvanitaki live zien , dan is die kans het grootst in Griekenland, of op haar meest recente uitgave, een box met DVD en cd: Face-to-Face (Prosopo me Prosopo in het Grieks!), het is… een live-cd. Vreemd is dat natuurlijk niet , want dan krijgen haar songs een soort dynamische meerwaarde. Bovendien muziek met sterke elementen van traditie moeten live gezongen worden en niet in een klinische studio. De cd die ik in Keulen kocht blijkt Tragoudia Yia Tous Mines (liederen voor de maanden) te zijn; een cd met muziek gezet op gedichten van Sappho, Maria Polydouri, Kostas Karyotakis, Odysseas Elytis en Mihalis Ganas, gecombineerd met traditionele gedichten. Het is, naast haar populaire live cd, een van de meest populaire werken. Geen wonder ook als je de muziek, maar vooral haar stem hoort. Met Arvanitaki moet je daarom voorzichtig zijn, het is net het paard van Troje, als ze een keer binnen is, val je als een blok en word je ook een achterwaarts gaand persoon om al die prachtige muziek op- en uit te zoeken.